Jij een joetje, jij een joetje. IEDEREEN EEN JOETJE!

Nu de geldprinters op volle toeren draaien, komt het eeuwig terugkerende item van een basisinkomen weer in beeld. Nu zijn er vele manieren waarop een basisinkomen uitgevoerd kan worden (gewoon cash overmaken aan de 18-plussers, of negatieve inkomstenbelasting op eerste X euro aan inkomen, et cetera) en in welke mate (met name de hoogte van het bedrag), maar het principe blijft hetzelfde: gratiesss geld. Dus is het nou wel of niet zo’n goed idee?

Ik denk van niet, maar er kan wellicht een uitzondering zijn, welke ik aan het einde van deze column aan bod zal laten komen. Er zijn aardig wat onderzoeken over het basisinkomen gedaan, maar de studies hebben veelal elk een andere set-up (ander bedrag, alleen werklozen of juist iedereen boven bepaalde leeftijd, schaalgrootte en zo verder) waardoor beide kampen elke keer hun gelijk kunnen halen.

GELDBLOG goes digitale knaken

De wereld staat door Covid-19 op zijn kop; centrale banken lijken op volle snelheid (digitaal) geld te printen, overheden schrijven het ene hulppakket na het andere uit om de snel naderende economische depressie te verzachten dan wel te verbloemen. In deze context worden goud en bitcoin vaak genoemd. Daarbij is er de afgelopen maanden steeds meer nieuws over centrale banken die een digitale munt willen invoeren. Allemaal interessante onderwerpen waar zowat eindeloos over geschreven kan worden. Gezien de lengte van deze column beperkt moet blijven, zal ik meer een korte beschrijving geven van de meest relevante zaken met betrekking  tot deze ontwikkelingen. Dus lezers die een (ver-)koopadvies voor bitcoin (met foto van Jort Kelder) verwachten, zullen teleurgesteld worden. Echter, er zullen genoeg ingrediënten aanwezig zijn voor een levendige discussie in de reactie sectie. 

Er zijn heel wat verschillende definities voor geld, wat een discussie over het onderwerp er niet makkelijker op maakt. In het algemeen wordt van geld verwacht dat het in ieder geval deze drie basisfuncties heeft: ruilmiddel, rekeneenheid en oppotmiddel. Met de euro kun je spullen kopen (ruilmiddel; je ruilt euro’s om voor goederen of diensten), je kan met de euro rekenen (rekeneenheid; prijzen bepalen en vergelijken van diensten en goederen) en je kan in euro’s sparen (oppotmiddel; je bewaart huidig inkomen/vermogen voor toekomstige uitgaven).  

Goud (ik ga hier uit van fysiek goud) en bitcoin (er zijn natuurlijk vele cryptomunten; ik vat deze nu oneerbiedig onder de noemer bitcoin samen) hebben geen perfecte score op deze drie functies. Zo is bitcoin erg volatiel, waardoor het niet helemaal geschikt is als oppotmiddel. Ook wat betreft het functioneren als ruilmiddel, is het verre van perfect gezien veel mensen en bedrijven geen bitcoin accepteren. Dit geldt ook voor goud, volatiel (niet zoveel als bitcoin) en beetje moeilijk in het ruilen.

*Uiteindelijk komt de grote onblusbare bosbrand die bijna alles tot de grond zal doen afbranden. *

Sinds de kredietcrisis uitbrak hebben centrale banken maatregelen genomen die enkele jaren daarvoor nog als ondenkbaar werden bestempeld. De kritiek van menig marktvorser was dat deze onorthodoxe monetaire maatregelen inflatoir zouden zijn. Deze groep criticasters, waar ondergetekende ook bij hoort, hebben maar deels gelijk gehad. Deels ligt dat aan hoe/waar inflatie wordt gemeten en de tijdspanne waarin het zich allemaal zou moeten ontvouwen. Maar de achterliggende processen die al jaren en jaren geleden in gang zijn gezet, lijken nu te veranderen en/of te versmelten tot een perfecte inflatiestorm.   

Als er naar de financiële markten wordt gekeken, zijn veel investeringscategorieën flink gestegen in prijs sinds de centrale banken hun extreme beleid hebben ingevoerd. Aandelen, vastgoed, obligaties, hebben mooie opgaande koersgrafieken laten zien. Daar was het inflatoire effect van het gevoerde monetaire beleid dus goed te zien. Er was meer geld die een nagenoeg gelijk gebleven aantal financiële waardes najoeg: inflatie. Veel van deze financiële waarden zitten echter niet in het inflatiemandje, dus de officiële inflatie laat nauwelijks wat van deze prijsstijgingen zien.  

Als er gekeken wordt naar de gewone economie, dan was daar inderdaad bar weinig inflatie waar te nemen. Nu valt er ook hier het één en ander af te dingen op hoe inflatie wordt gemeten, maar los daarvan zijn er verschillende redenen voor dit fenomeen. Enkele daarvan stonden recentelijk in een column van Matthijs Bouman in het FD. De econoom bespreekt daarin een boek waarin gesteld wordt dat enkele gebeurtenissen verantwoordelijk waren voor de wereldwijde neerwaartse prijsdruk. Zo dropte in de jaren 80 en 90 het net opengestelde Oost-Europa en China honderden miljoenen goedkope arbeidskrachten op de wereldmarkt. Daarnaast heeft de babyboom in de tweede helft van de 20e eeuw uiteindelijk ook voor meer aanbod gezorgd. Al met al heeft dit de factor arbeid nooit echt in staat gesteld om harde looneisen te stellen; immers, van arbeidsschaarste was geen sprake. Hierdoor is de inflatie laag gebleven.

In veel productcategorieën was er zelfs sprake van deflatie. Nu is deflatie net zo’n (expres?) onbegrepen fenomeen als inflatie, dus deze termen behoeven wat uitleg.

754 miljoen euro, per jaar. Mogen zij even vangen?

Telegraaf kwam vrijdag met verontrustend bericht dat de politie radar-auto’s gaat inzetten tegen hardrijders. Deze onherkenbare Stasi-auto’s zijn dus rijdende flitspalen, want de hardrijder wordt niet staande gehouden. Het wordt gepresenteerd onder het mom van het reduceren van het aantal verkeersdoden en asociaal verkeersgedrag, maar daar zijn wat kanttekeningen bij te zetten. Het beeld wat dan naar voren komt is dat de verkeerspolitie eerder een soort belastingdienst 2.0 is dan een instantie die uit is op het verbeteren van de veiligheid. 

Egbert-Jan van Hasselt, projectleider Infrastructuur bij de Nationale Politie wordt in het artikel aangehaald met de redenen voor deze extra radar-auto’s. Quote:

“Volgens de projectleider is het offensief nodig omdat er nog te veel doden vallen in het verkeer door hardrijders en automobilisten die zich op een andere manier asociaal gedragen in het verkeer. Vorig jaar vielen er 661 verkeersdoden in Nederland.”

Here we go again

De ontwikkelingen in Italië doen erg denken aan de aanloop naar de Griekse schuldencrisis. De twee landen laten zich niet perfect vergelijken, maar voor sommige macro-indicatoren staan de lampjes inmiddels op dieprood. Gezien de grootte van de economie en de schuldpositie kan de eurozone zich opmaken voor een ontzettend heet 2021 als Italië de weg van Griekenland zal (moeten) bewandelen. 

Weet u nog, de herstructurering van de Griekse schulden in 2011? De Grieken hadden zich gelaafd aan de kunstmatig goedkope kredietkraan waardoor de overheidsschulden 172% (EUR 356 miljard) van het BBP bedroegen. Totaal onhoudbaar, waardoor private houders van Griekse staatsschulden 50% van hun geïnvesteerde geld (EUR 100 miljard) zagen verdwijnen. Daarnaast waren er nog drie bailouts (hoi de Jager) nodig in 2010, 2012 en 2015 om het land erbovenop te helpen. Nu is 'erbovenop' een relatief begrip, want Griekenland kampt momenteel met een werkeloosheid van 17% (mei, dus volle impact Covid-19 niet geheel verwerkt) en 30% van de bevolking zit rond de armoedegrens. En, zoals eerder beschreven, ziet de toekomst er daar niet bepaald rooskleurig uit.

Zo zijn Italië, Portugal, Griekenland en de gehele Balkan al gevallen voor de Chinese “investeringen”.

Waar China jaren geleden nog een opkomende markt was, is het inmiddels uitgegroeid tot de grootste economie ter wereld (gemeten in BBP). Vele economen, intellectuelen en politici zijn dan ook gecharmeerd van het Chinese economische model. Iets wat vaak een staatsgeleid kapitalistisch model wordt genoemd. Echter, het model is verre van kapitalistisch; het is een model gebaseerd op roof en moord en heeft niks met een vrije markt van doen. Het Westen blijft echter blind handel drijven met China. Door de focus op de centen en de korte termijn, steunt en helpt het Westen de Chinese regering in het verwezenlijken van haar grote plan. Dat plan gaat niet goed uitpakken: of het Westen wordt overrompeld of het zal het Westen forceren om dezelfde tactieken te hanteren.

De gulden middenweg

Ik heb vele stukken geschreven over de onhoudbaarheid van de euro en de EU. Deze mening is gestoeld op vele argumenten (gebrek electorale steun, democratisch tekort, technische onuitvoerbaarheid, en zo verder) en vandaag zal ik er weer één behandelen: de beloofde convergentie door het voeren van de euro. 

Zoals de meesten zich nog kunnen herinneren, zou de introductie van de euro voor vergaande convergentie zorgen. Dat is een academisch woord voor "naar elkaar toe groeien". Toen de europlannen gemaakt werden, was de redenering bij de noordelijke EU-lidstaten dat de nieuwe gezamenlijke munt een sterke munt moest zijn en dat hiervoor de nog op te richten Europese Centrale Bank de fundering moest hebben van de Duitse Bundesbank; want een solide munt gedreven door prudent monetair beleid (en fiscaal beleid) is de beste weg om economisch succesvol te worden. Duitsland was daarin dus het grote voorbeeld. 

Bij de zuidelijke EU-lidstaten zal de redenering iets anders zijn gelopen. Argumenten over meer subsidiestromen naar het zuiden, meer export naar het noorden en de mogelijkheid om meer en goedkoper te kunnen lenen door de impliciete kredietdekking van de noordelijke lidstaten, zullen de boventoon hebben gevoerd (en voor Frankrijk was de euro de manier om Duitsland in zijn greep te houden na unificatie van West- en Oost-Duitsland). 

Om de euro te laten werken werden er criteria in het leven geroepen: de Maastricht-criteria:

Tips voor uw lalala geld

Cortés, de huiscartoonist van onder andere Geenstijl, kwam met een suggestie voor een column. Naar aanleiding van wat tweets over de manipulatie van de Italiaanse rente, kwam op een gegeven moment Cortés met de vraag “wat te doen met je spaargeld”.

Dit is natuurlijk een vraag waar hele bibliotheken vol mee zijn geschreven, dus deze column zal daar geen recht aan kunnen doen. Ik kan wel enkele handvatten geven die de lezer wellicht kunnen helpen met betrekking tot dit vraagstuk.

1) Bepaal een eigen visie

Klinkt erg voor de hand liggend, maar in mijn ervaring volgen veel beleggers de mening van een ander (analist, fund manager, econoom, columnist, neef, buurman, etc.). Ze denken dat die persoon er wel verstand van zal hebben en dus volgen zij de adviezen/ideeën op van deze persoon. Probleem is echter dat de overtuiging vaak niet echt hard blijkt te zijn als de beleggingsresultaten even tegen zitten. Deze beleggers dumpen dan hun belang en gaan dan op zoek naar de volgende “goeroe” (de film The Big Short laat dat mooi zien). Kortom, het is belangrijk dat een belegger zich een beeld vormt van de huidige stand van zaken (economie, beurzen, politiek, en zo verder) en dan de toekomstscenario’s maakt die hij/zij de hoogst waarschijnlijkheid acht. Dat kan betekenen dat de belegger soms (zo niet vaak) de zijlijn zal prefereren. Maak je geen sier mee in het café, maar overleven is één van de heilige geboden van beleggen. Als ik nu om mij heen kijk, lijken de meesten echter dol te zijn om op een vulkaan te dansen (kom ik verderop op terug). 

Met die visie, krijgt de belegger overtuiging en kan er door de waan van de dag heen gekeken worden. Overigens niks mis met speculeren op korte termijn (denk aan day traden), maar dat is toch echt een ander spel met andere drijvende krachten en andere risico’s.

De overheid wil de complete economie overnemen en gebruikt een groen sausje om het voor elkaar te krijgen

Voor Covid-19, was al duidelijk dat de meeste Westerse overheden allemaal gingen voor een Green New Deal. Deze moest dan gefinancierd en gestimuleerd worden met groen monetair beleid en groene regelgeving. Covid-19 heeft nu in ieder geval de monetaire sluizen volledig open doen gaan. Mijn verwachting is dat zodra Covid-19 geen probleem meer is, er naadloos wordt overgegaan op de Green New Deal. De overheid heeft dan via haar ingrijpen al een groot gedeelte van de economie in haar macht en zal dan met groot gemak de Groene Revolutie kunnen doorvoeren. Één van de pilaren die daarbij moet helpen is regulering. 

Zo is van het gas af gaan een goed voorbeeld waar burgers en bedrijven in een bepaalde richting worden geforceerd. De bijkomende kosten worden ook door deze partijen gedragen en zouden eigenlijk als een verborgen belastingen moeten worden meegeteld in het bepalen van de belastingdruk. Dat dit milieutechnisch niet een goede beslissing is (net zo als de idiote biomassa projecten), laat alleen maar zien dat de overheid helemaal niet uit is op een vergroening van de economie; de overheid wil de complete economie overnemen en gebruikt een groen sausje om het voor elkaar te krijgen. 

Maar de overheid zou de overheid niet zijn als zij niet ook zou gaan voor één de slagaders van de economie: de financiële sector. Als er één sector is die zwaar gereguleerd is, dan is het de financiële sector wel. Dat er regels nodig zijn moge duidelijk zijn, maar de overheid laat keer op keer zien dat het de verkeerde regels instelt voor de verkeerde problemen (MiFID 2 bijvoorbeeld). Maar wederom betreft het hier om een overname en niet de bescherming van burger en bedrijf. In dat licht moeten ook de regels omtrent ESG worden bezien.

De politiek is een teek die parasiteert op vrijheid

Zoals u weet is omkopen verboden. Smeergeld mag in sommige gevallen, maar echt daadwerkelijk omkopen dus niet. In de economische context is de reden hiervoor heel simpel: als er geen omkoping plaatsvindt, dan “wint” het beste bedrijf/product met de beste prijs. Mocht er een ander bedrijf of product zijn wat meer waarde geeft voor dezelfde prijs (of zelfde waarde tegen lagere prijs), dan zal de klant deze snel vinden. Dit geeft elk bedrijf weer de stimulans om te blijven letten op kosten (en dus prijs) en om het product een hogere waarde mee te geven (branding, innovatie, en zo verder). Door omkoping, wordt dit hele proces stilgelegd en hoe langer deze situatie voortduurt, hoe disproportioneel hoger de gemiste economische voorsprong. Dit is ruwweg wat er bedoeld wordt met een vrije markt (economische vrijheid). Het vrijemarkt-denken zou eigenlijk ook moeten gelden voor de politiek, maar helaas is dat niet het geval. De politiek hanteert een systeem die niks moet hebben van de “vrije markt” gedachte. Sterker nog, de politiek parasiteert op vrijheid in brede zin.